Yaptırımlar, MÖ 432 tarihli Megara kararnamesinin ticareti komşu Megara ile sınırladığı antik Atina’dan beri siyasi bir araç olarak kullanılıyor. Modern uluslar da yaptırımları bir dış politika aracı olarak kullandılar ve hedeflerine ulaşmak için ekonomilerinden yararlandılar. Küresel olarak faaliyet gösteren işletmeler bu kısıtlamalara uymalıdır, aksi takdirde uluslararası hukuka ters düşme riski vardır.
Dünya Savaşı’ndan bu yana, uluslararası yaptırımların sayısı arttı ve daha az sayıda büyük ekonomi, ekonomileri aracılığıyla etki yaratmayı tercih ederek pahalı savaş işine girmek istiyor. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kuruluşundan bu yana 14’ü devam eden 30 ayrı yaptırım kararı çıkardı. İngiltere Majestelerinin Hazinesi, ABD FBI ve Yabancı Varlık Kontrol Ofisi (OFAC), BM’nin yaptırım rejimlerini uyguluyor. Ek olarak, bireysel ülkeler de kendi yaptırımlarını uygular. Dünyanın en büyük ekonomisini temsil eden ABD hükümeti, 30’dan fazla ülkeye yaptırım uyguladı.
Yaptırımlar, genellikle ekonomilerini veya servetlerini etkileyerek, yabancı devletleri, bireyleri veya tarafları belirli bir hedefe ulaşmaları için etkilemeyi amaçlayan siyasi önlemlerdir. Örneğin, belirli bir ülkeye ve bu ülkeden mal ithalatını veya ihracatını yasaklamak, o ülkenin ekonomisine zarar verebilir. Bu, askeri olmayan bir ceza aracı olarak veya yabancı devleti belirli bir eylemde bulunmaya ikna etmek için bir manivela olarak kullanılabilir. Yakın tarihli bir örnek, ABD’nin İran’ın nükleer silah programına yanıt olarak İran’ın uluslararası petrol satışını fiilen sona erdiren HR 850 tasarısını geçirmesidir.
Yaptırımlar genel olarak iki şekilde tanımlanabilir. İlgili ulusların sayısı, tek bir ülke tarafından uygulanan tek taraflı yaptırımlar ile birlikte hareket eden birden fazla ülke tarafından uygulanan çok taraflı veya ikili yaptırımlar arasında ayrım yapar. Kısıtlama yöntemi, ticari malların yasaklanmasını içeren ekonomik yaptırımlar ile elçilikler veya büyükelçiler gibi diplomatik unsurların kaldırılmasını veya azaltılmasını içeren ekonomik olmayan yaptırımlar arasında ayrım yapar. Ekonomik yaptırımlar, belirli bir emtianın ithalatı/ihracatı gibi dar odaklı veya tüm ticareti kesecek kadar geniş olabilir. Yaygın yöntemler arasında kotalar, tarifeler, tarife dışı engeller, varlıkların dondurulması ve el konulması, ambargolar, diplomatik yaptırımlar, askeri yaptırımlar ve spor yaptırımları sayılabilir.
Hedef ülke en kötü etkilere maruz kalır, ancak heybetli ülke ekonomisi de kendi yolunda yaptırıma uğrar. Şirketlerinin daha az kullanılabilir pazarı ve yatırım fırsatı var ve bazı uzmanlar, yaptırımların aşırı kullanımının izole edilmiş, daha az etkili bir ekonomiye yol açacağından korkuyor. Son araştırmalar, ABD’nin uyguladığı yaptırımların, ithalat/ihracat endüstrisindeki 200.000 potansiyel iş dahil olmak üzere ekonomisine her yıl 15-19 milyar dolarlık potansiyel ihracata mal olduğunu gösteriyor. İlişkili olumsuz etkiler ekonomik yaptırımlar kullanmayı bırakma gerekçesi olarak gösterilmiştir. Buna karşılık, İngiliz diplomat Jeremy Greenstock ünlü bir şekilde yaptırımların kaldırılacağını öne sürdü.
Devamını Oku>>
